Co to jest latarnia umarłych? Skąd taka tradycja?
Jest to średniowieczna budowla murowana. Jako budulca używano kamienia albo cegły. Latarnie umarłych wznoszono w wiekach XII, XIII i XIV na terenach: północnych Włoch, w Austrii, Francji, Niemczech, Czechach a także w Polsce. Na przykład najstarsza w Krakowie, w stylu gotyckim, licząca 3,5 metra, znajduje się obecnie koło kościoła św. Mikołaja. Pierwotnie stała przy szpitalu trędowatych na Kleparzu opodal nieistniejącej już świątyni św. Walentego. Współcześni Europejczycy (nawet niektóre osoby duchowne) o tej pięknej tradycji w ogóle nawet nie słyszeli.
Według zamysłu konstruktorów światło latarni umarłych miało się rozchodzić na wszystkie strony. Rolą tychże sakralno-świeckich budowli było informowanie przechodzących o zbliżaniu się do miejsca świętego, bo związanego z tajemnicą umierania i śmierci. Z tego powodu stawiano je jako samodzielne obiekty koło cmentarzy, przy szpitalach, przytułkach, leprozoriach i kostnicach. Rozświetlały mroki, czyniły w/w miejsca bezpieczniejszymi i uświadamiały o światłości wiekuistej, która ma się stać naszym udziałem. Nieco później latarnie stawiano także na skrzyżowaniach ważnych traktów drogowych.
Nasza latarnia umarłych stoi vis-à-vis kaplicy przedpogrzebowej od strony północno-zachodniej kościoła. Wzorowaliśmy się na pewnej toskańskiej kapliczce napotkanej na szlaku z miasteczka Sansepolcro (tzn. Święty Grób) do Pienzy. Jest wzniesiona z tej samej cegły, która była używana do budowy świątyni parafialnej. Jej wysokość to 3,6 metra. Pod miedzianym zadaszeniem widzimy figurkę Chrystusa Frasobliwego. W części centralnej dostrzegamy znak Pana Jezusa Ukrzyżowanego. A na najniższym poziomie mamy wnękę, w której możemy zapalić na cześć zmarłych prawdziwą świecą (nie zaleca się ustawiania sztucznych lampek diodowych) lub mały znicz.
Latarnia umarłych przy kościele w Zagórzu powstała z inicjatywy i według projektu ks. proboszcza Piotra Gąsiora. O jej wzniesienie zadbali parafianie: Wiesław Telenga, Leon Kozioł i Zdzisław Halbina. Kwestią podświetlenia zajęli się: Marcin Cudak i Władysław Węgorek. Rzeźbę Pana Jezusa Frasobliwego wykonał artysta Ireneusz Wierzba. Uroczyste poświęcenie odbyło się w niedzielę 25 października 2020 roku.